Roszczenia pracownika w przypadku niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia

Czasem rozstanie z pracodawcą bywa burzliwe i nieprzyjemne dla obu stron. Czego może żądać pracownik w przypadku, gdy  umowę o pracę rozwiązano z nim bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów?

Ustawodawca wskazał kilka rozwiązań takiej sytuacji. Zgodnie z przepisem art. 56 § 1 kodeksu pracy pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie.

O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy, jednak wybór między tymi roszczeniami należy do pracownika. Choć istnieją pewne odstępstwa od tej reguły, to co do zasady sąd pracy jest związany żądaniem pozwu pracownika.

Kiedy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia będzie niezgodne z prawem?

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia jest niezgodne z prawem, gdy nastąpiło np.:

– bez zachowania formy pisemnej oświadczenia woli pracodawcy;

– bez podania rzeczywistej przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę;

– w okresie ochronnym pracownika;

 – po upływie miesiąca od dnia uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie z winy pracownika.

Choć katalog wskazanych uchybień nie jest zamknięty, to warto także pamiętać, że  nie każde naruszenie przepisów będzie podstawą do wystąpienia przeciwko pracodawcy z jednym z możliwych roszczeń. Dlatego przed wystąpieniem na drogę sądową, zawsze warto najpierw skonsultować sprawę ze specjalistą.

Wybór roszczenia

Wybierając żądanie, pracownik musi rozważyć, co będzie dla niego bardziej korzystne. Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oznacza, iż pracodawca będzie musiał zatrudnić pracownika na poprzednim stanowisku, oczywiście- co do zasady. Przykładem odstępstwa od tej reguły będzie sytuacja, np. kiedy pracownik zajmujący stanowisko kierownicze został ukarany za przestępstwo wywołujące szkodę w mieniu pracodawcy. Wtedy bowiem, jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie o sygn. akt I PK 120/04, wykluczone będzie przywrócenie do pracy, bez względu na wady niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu pracy. Warto także pamiętać, że każda sprawa jest inna i w każdej sąd bada przesłanki przywrócenia do pracy.

Jeżeli pracownik jednak nie chce wrócić do poprzedniej pracy, może żądać od byłego pracodawcy wypłaty odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wysokość tego odszkodowania jest ustalana w oparciu o   miesięczne średnie wynagrodzenie z okresu poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę.

Może się także zdarzyć, że sąd uzna, iż przywrócenie do pracy na poprzednim stanowisku będzie niemożliwe lub niecelowe, wtedy sąd zasądzi na rzecz pracownika odszkodowanie.